ΣΥΓΑΠΑ www.sos-sygapa.eu
sygapa.sygapa@gmail.com
goneas2009@gmail.com
6906275419 / 6946273938
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΑΘΗΝΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΣΥΓΑΠΑ : ΤΡΙΤΗ 8 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2020
Συνηγόρος του Πολίτη: Αναγκαία η θέσπιση της κοινής γονικής μέριμνας
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ Βισκαδουράκη Ηλέκτρα
Δημοσίευση: 05 Σεπτεμβρίου 2020 18:40
Νέα παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη ενόψει της αναθεώρησης του οικογενειακού δικαίου - Τι προτείνει για την αναγνώριση του δικαιώματος του πατέρα στη μέριμνα του αναγνωρισμένου από αυτόν παιδιού του
Με το οικογενειακό πρότυπο να αλλάζει σε μια κοινωνία που διαρκώς μεταβάλλεται, σημαντικός αριθμός παιδιών γεννιούνται εκτός γάμου και αναγνωρίζονται από τον πατέρα τους. Όμως, ο πατέρας δεν έχει τα ίδια δικαιώματα με τη μητέρα τους στην άσκηση της γονικής μέριμνας. Αυτό το ζήτημα θίγει ο Συνήγορος του Πολίτη (ΣτΠ) στο πλαίσιο της αναθεώρησης του οικογενειακού δικαίου καταθέτοντας προτάσεις για την κοινή γονική μέριμνα με τροποποίηση διατάξεων του Αστικού Κώδικα.
Τι συμβαίνει σήμερα;
Στη χώρα μας, ο πατέρας που αναγνωρίζει το παιδί του ως νόμιμο τέκνο εκτός γάμου έχει δικαίωμα στη γονική μέριμνα σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα, εφόσον υπάρχει συμφωνία και της μητέρας ή αν έπαψε η γονική μέριμνα της μητέρας ή αν αυτή αδυνατεί να την ασκήσει για νομικούς ή πραγματικούς λόγους. Για να αναλάβει ο πατέρας τη γονική μέριμνα, πρέπει να το αιτηθεί δικαστικώς και το δικαστήριο να αποφασίσει σχετικά με κριτήριο το συμφέρον του παιδιού.
Μόνον έτσι αίρονται οι απαγορεύσεις που μπορεί να επιβάλει η μητέρα στον πατέρα, ώστε και αυτός να ασκεί γονική μέριμνα για το παιδί που έχει αναγνωρίσει ως δικό του. Μόλις το 2010 και ύστερα από παρεμβάσεις του Συνηγόρου του Πολίτη το υπουργείο Παιδείας αναθεώρησε την προγενέστερη πρακτική του ότι μόνον ο ορισμένος ως κηδεμόνας μπορούσε να έχει πρόσβαση στο σχολείο, ενώ για τον έτερο γονέα υπήρχε απαγόρευση στο να πηγαίνει στο σχολείο για να μαθαίνει την πρόοδο του παιδιού του.
Έτσι η αναγνώριση της γονικής μέριμνας για τους δυο γονείς, κυρίως για την πλευρά του πατέρα ως προς τη σχολική πρόοδο του παιδιού, ήταν μια σημαντική εξέλιξη, που κατήργησε στην πράξη «το φαινόμενο των αυθαίρετων 'απαγορεύσεων' του γονέα, που επέβαλε ο έτερος γονέας που ασκούσε αποκλειστικά την επιμέλεια του παιδιού μετά το διαζύγιο».
Άτυπη η κοινή γονική μέριμνα
Πάντως, στο σκέλος της συνολικής γονικής μέριμνας για τον πατέρα, ο ΣτΠ υπογραμμίζει ότι η μεταρρύθμιση του 2008 έμεινε ατελής θέτοντας ως προϋπόθεση για την άσκηση της κοινής γονικής μέριμνας τη δήλωσή της μέσω συμβολαιογραφικής πράξης. Όμως, επειδή κριτήριο για την κύρια γονική μέριμνα ορίστηκε το σπίτι όπου διαμένει το παιδί με τη μητέρα του, νομικά η γονική μέριμνα για τον πατέρα είναι «άτυπη».
Συνεπώς «στη συντριπτική πλειονότητα των δικαστικών αποφάσεων για την άσκηση της γονικής μέριμνας παιδιών γεννημένων χωρίς γάμο και αναγνωρισμένων από τον πατέρα δεν γίνεται καμία μνεία στη δυνατότητα άσκησής της από τον πατέρα κατόπιν συμφωνίας των γονέων» επισημαίνει ο ΣτΠ.
Πίσω από τη Διεθνή Σύμβαση για το Παιδί
Η διχογνωμία των νομικών για το εάν οι πατέρες μπορούν να συμμετέχουν στην κοινή γονική μέριμνα «επηρεάζει και τη δημόσια διοίκηση, που πρέπει να αποφασίσει εάν θα αποδώσει ή θα στερήσει από τους αναγνωρίσαντες πατέρες, επομένως και από τα παιδιά, ωφέλειες που συναρτώνται με την άσκηση (και όχι το λειτούργημα) της γονικής μέριμνας» υπογραμμίζει ο ΣτΠ. Γι' αυτό προτείνει να τροποποιηθεί η διάταξη του Αστικού Κώδικα και να αναγνωρίσει την κοινή γονική μέριμνα.
Εξάλλου ο ΣτΠ επικαλείται τη Διεθνή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Παιδιού, που δεσμεύει και τη χώρα μας. Εκεί αναφέρεται ότι «το παιδί εγγράφεται στο ληξιαρχείο αμέσως μετά τη γέννησή του και έχει από εκείνη τη στιγμή το δικαίωμα ονόματος, το δικαίωμα να αποκτήσει ιθαγένεια και, στο μέτρο του δυνατού, το δικαίωμα να γνωρίζει τους γονείς του και να ανατραφεί από αυτούς».
Σημειωτέον ότι η Διεθνής Σύμβαση δεν κάνει διάκριση ανάμεσα σε μητέρες και πατέρες ούτε σε έγγαμους ή άγαμους γονείς ως προς την άσκηση της κοινής γονικής μέριμνας.
Η μη πλήρης αποδοχή αυτής της διάταξης της Διεθνούς Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Παιδιού από το ελληνικό δίκαιο συνιστά, σύμφωνα με τον ΣτΠ, συνέχιση του «δυσμενέστερου νομικού καθεστώτος για τα αναγνωρισμένα παιδιά εκτός γάμου -παρότι βελτιωμένο συγκριτικά με το προγενέστερο προ της μεταρρύθμισης του 1983- σε σχέση με τα παιδιά των οποίων οι γονείς ήταν ήδη έγγαμοι (ή σε σύμφωνο συμβίωσης) κατά το χρόνο γέννησής τους ή τέλεσαν γάμο μεταξύ τους μετά την αναγνώριση».
Επιπλέον, σύμφωνα με τον ΣτΠ, «η υπογραφή του άγαμου πατέρα στην πράξη αναγνώρισης του παιδιού αποδεικνύει πολύ μεγαλύτερη δέσμευσή του απέναντι στο παιδί από όσο η υπογραφή των έγγαμων πατέρων στα έγγραφα του γάμου».
Τι συμβαίνει σε άλλες χώρες;
Ως εκ τούτου ο ΣτΠ κρίνει ότι στην αναθεώρηση του οικογενειακού δικαίου πρέπει να θεσπιστεί η κοινή γονική μέριμνα για τα παιδιά που γεννιούνται εκτός γάμου και αναγνωρίζονται από τον πατέρα τους. Εξάλλου, καταλήγει ο ΣτΠ, αυτό έχει κατοχυρωθεί στους Κώδικες Οικογενειακού Δικαίου των Τσεχίας, Σλοβακίας και Ουγγαρίας, όπου καθιερώνουν την από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας όλων των παιδιών, ανεξαιρέτως.
Στην περίπτωση της Ισπανίας και της Πολωνίας οι Αστικοί Κώδικες ορίζουν ότι, αφού τεκμηριωθεί η αδιαφορία του φυσικού πατέρα, κατοχυρώνεται η αυτόματη από κοινού άσκηση της επιμέλειας των παιδιών, των οποίων οι πατέρες προέβησαν σε εκούσια αναγνώριση.
